Odkształcenie mięśnia sercowego w badaniu echokardiograficznym – co nowego?

Odkształcenie mięśnia sercowego (strain) jest metodą diagnostyczną oraz coraz lepiej udokumentowanym parametrem prognostycznym, który uzupełnia standardowe przezklatkowe badanie echokardiograficzne (ang. transthoracic echocardiography – TTE). Pierwsze wytyczne, w których ujednolicono aspekty techniczne pomiarów strain dla lewej komory serca (ang. left ventricle – LV) powstały w 2015 roku, zaś w 2018 roku wydano wytyczne oceny strain dla prawej komory serca (ang. right ventricle – RV). W chwili obecnej dostępne są techniki umożliwiające pomiar strain dla wszystkich jam serca, nie tylko dla LV oraz RV, ale także dla przedsionków serca. W najnowszych tegorocznych wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Echokardiograficznego zawarto praktyczne aspekty zastosowania strain. (1) Bardzo ważną kwestią przy pomiarach strain jest uzyskanie optymalnych obrazów echokardiograficznych w dwuwymiarowym badaniu echokardiograficznym (ang. two dimentional – 2D) oraz zachowania prawidłowej techniki pomiaru. Najczęstsze błędy popełniane w trakcie oceny strain zawarto w tabeli 1.

Tabela 1. Najczęstsze błędy w pomiarze strain i ich przyczyny.

_{Skróty i objaśnienia: LV – lewa komora serca; GLSavg – uśredniony strain globalny, AF – migotanie przedsionków.}

Spośród pomiarów odkształcenia to globalny pomiar odkształcenia lewej komory serca (ang. left ventricular strain – LV-GLS) jest najczęściej wykorzystywanym parametrem w codziennej praktyce. Prawidłowe wartości LV-GLS u zdrowej osoby przedstawiono na rycinie 1.

Rycina 1. Przezklatkowe badanie echokardiograficzne u zdrowego 30-latka, przedstawiające prawidłowe wartości strain lewej komory serca przedstawione w postaci „oka byka” (lewy dolny róg ryciny) – u tej osoby zobrazowano regionalnie prawidłowe wartości strain lewej komory (żywo-czerwony kolor wszystkich segmentów lewej komory serca). Prawidłowy globalny strain LV – LV-GLSavg, który wynosił -24,4%.

_{^{Skróty i objaśnienia: GLS_Endo_Peak_Avg – uśredniony strain globalny.}}

W przypadku RV dokonujemy pomiaru globalnego odkształcenia prawej komory serca (ang. right ventricular strain – RV-GLS), ale możemy również zmierzyć jedynie odkształcenie wolnej ściany prawej komory (ang. free wall right ventricular strain – FWRV-GLS).

Pomiaru odkształcenia lewego przedsionka najczęściej dokonujemy w fazie rezerwuaru (ang. left atrium reserwuar strain – LASr lub ang. peak longitudal left atrial strain – PALS), czyli w fazie kiedy jama lewego przedsionka jest największa. Parametr LASr jest alternatywnym parametrem służącym ocenie ciśnień napełniania lewej komory (ang. left ventricular – LV) uwzględnianym w schematach diagnostycznych niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową LV (ang. heart failure with preserved ejecttion fraction – HFpEF). Dane z piśmiennictw wskazują na korelację wartości LASr z wydolnością fizyczną oraz poziomem peptydów natriuretycznych pacjentów z HFpEF. LASr jest także parametrem prognostycznym w grupie chorych z HFpEF. Za wyraźnie nieprawidłową wartość uznaje się LASr <18%.

W tabeli 2 zawarto główne wskazania do pomiaru strain poszczególnych jam serca, a także zawarto informację o znaczeniu prognostycznym danego parametru w konkretnej jednostce chorobowej.

Tabela 2. Wskazana do oceny strain poszczególnych jam serca w odniesieniu do danej jednostki chorobowej.

^{Skróty i objaśnienia: LV-GLS – strain globalny lewej komory serca; RVFW-GLS – strain wolnej ściany prawej komory serca; LASr – strain lewego przedsionka serca, CRT – terapia resynchronizująca serca.}

W artykule przedstawiono przypadki kliniczne różnych pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, u których standardowe badanie echokardiograficzne uzupełniono oceną odkształcenia (strain).
Na rycinie 2 przedstawiono pomiar odkształcenia (strain) oraz tempa odkształcenia (strain rate) lewej komory serca u 68-letniego chorego z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST leczonym angioplastyką gałęzi okalającej z implantacją stentu powlekanego lekiem antymitotycznym. W TTE rejestrowano łagodnie obniżoną frakcję wyrzutową lewej komory serca (ang. left ventricular ejection fraction – LVEF) wynoszącą 44% oraz odcinkowe zaburzeniami kurczliwości pod postacią hipokinezy segmentów podstawnych ściany bocznej, dolno-podstawnej oraz dolnej. Na rycinie 2 wartości strain LV zostały przedstawione obrazowo w postaci „oka byka” (lewy dolny róg ryciny) – u tego chorego uwagę zwracają obniżone regionalne wartości strain w segmentach podstawnych ściany bocznej, dolno-podstawnej oraz dolnej (jasno-różowy oraz biały kolor).

Rycina 2. Przezklatkowe badanie echokardiograficzne u 68-letniego chorego z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST ściany dolno-podstawnej leczonym angioplastyką gałęzi okalającej z implantacją stentu powlekanego lekiem antymitotycznym, przedstawiające regionalnie obniżone wartości strain w obszarze zaburzeń kurczliwości. Obniżony także globalny strain LV – LV-GLSavg, który wynosił -13,5%.

^{Skróty i objaśnienia: GLS_Endo_Peak_Avg – uśredniony strain globalny.}

Drugi przypadek dotyczy 76-letniej chorej poddanej angioplastyce wieńcowej gałęzi przedniej zstępującej z powodu dławicy piersiowej. W TTE rejestrowano LVEF wynoszącą 58% (wartość prawidłowa) i nie rejestrowano odcinkowych zaburzeń kurczliwości LV. Na rycinie 2 przedstawiono obraz „oka byka” strain LV u tej chorej (lewy dolny róg ryciny) – uwagę zwracają łagodnie obniżone regionalne wartości strain w segmentach podstawnych przegrody międzykomorowej (jasno-czerwony kolor), podczas, gdy pozostałe segmenty LV maja prawidłowe wartości strain (żywo-czerwony kolor).
Rycina 2. Przezklatkowe badanie echokardiograficzne u 76-letniej chorej z przewlekłym zespołem wieńcowym leczonym angioplastyką wieńcową gałęzi przedniej zstępującej z implantacją stentu powlekanego lekiem antymitotycznym, przedstawiające regionalnie obniżone wartości strain w obszarze lewej komory serca, przy braku stwierdzenia zaburzeń kurczliwości ścian lewej komory serca. Łagodnie obniżony globalny strain lewej komory serca – LV-GLSavg, który wynosił -15%.

^{Skróty i objaśnienia: GLS_Endo_Peak_Avg – uśredniony strain globalny.}

Trzeci przypadek dotyczy 60-letniego chorego z przewlekłą niewydolności serca o etiologii pozapalnej z istotnie obniżoną LVEF do 25%. Na rycinie 3 zawarto obraz „oka byka” strain LV u tego chorego (lewy dolny róg ryciny) – uwagę zwracają rozlane obniżone regionalne wartości strain w większości segmentów lewej komory serca (rozlany jasno-różowy oraz biało-różowy kolor).

Rycina 3. Przezklatkowe badanie echokardiograficzne u 60-letniego chorego z przewlekłą niewydolności serca o etiologii pozapalnej, przedstawiające rozlane regionalnie obniżone wartości strain w większości segmentów lewej komory serca. Istotnie obniżony globalny strain lewej komory serca – LV-GLSavg, który wynosił -5,9%.

^{Skróty i objaśnienia: GLS_Endo_Peak_Avg – uśredniony strain globalny.}
Na rycinie 4 przedstawiono pomiar strain RV u tego samego chorego – uwagę zwracają obniżone wartości RV-GLS, jak również FWRV-GLS.

Rycina. Przezklatkowe badanie echokardiograficzne u 60-letniego chorego z przewlekłą niewydolności serca o etiologii pozapalnej, przedstawiające rozlane regionalnie obniżone wartości strain w segmentach prawej komory serca. Obniżony globalny strain prawej komory – RV-GLSavg, który wynosił -12,6% oraz obniżony strain wolnej ściany prawej komory serca – FWRV-GLS, który wynosił -19,2%.

^{Skróty i objaśnienia: RVFWSL – strain wolnej ściany prawej komory serca; RV4CSL – globalny strain prawej komory serca.}

Pobierz materiał